LAKTOZ İNTOLERANSI NEDİR? 

Laktoz intoleransı, vücudun laktoz adı verilen süt şekerini sindirme yeteneğinin yetersiz olduğu veya eksik olduğu bir durumdur. Laktoz, süt ve süt ürünlerinde bulunan bir karbonhidrat türüdür. Normalde, laktoz, ince bağırsakta laktaz adı verilen bir enzim tarafından parçalanır ve vücut tarafından emilir. Ancak laktoz intoleransı olan kişilerde, laktaz enzimi yeterince üretilmez veya etkin bir şekilde çalışmaz. Bu durum, sindirilmemiş laktozun kalın bağırsağa ulaşarak gaz,mide bulantısı,şişkinlik, karın ağrısı ve ishal gibi semptomlara neden olmasına yol açar. Bu semptomlar genellikle laktoz içeren gıdaların alımından 30 dakika ile 2 saat sonra gelişir.

Laktoz İntoleransının Sebepleri Laktoz intoleransı birkaç farklı nedenle ortaya çıkabilir. En yaygın nedeni, genetik yatkınlık nedeniyle sütten kesmeyi takiben laktaz üretiminin azalmasıdır. Buna “birincil laktoz intoleransı” denir. Bir diğer neden, ince bağırsakta hasar veya hastalık sonucunda laktaz üretiminin azalmasıdır. Buna “ikincil laktoz intoleransı” denir ve genellikle çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, sibo(bakteriler sindirim enzimlerini parçalarlar), abdominal cerrahi veya gastroenterit gibi hastalıklarla ilişkilidir. Nadiren, bebeklerde doğuştan laktaz eksikliği görülebilir, bu duruma “konjenital laktoz intoleransı” denir.

Laktoz İntoleransının Biyolojik Mekanizması

Laktoz eksikliği, duyarlı bireylerde laktoz intoleransı semptomlarına yol açabilecek etkilerle bağırsak sisteminde emilmemiş laktoz bulunmasına neden olur.

İlk olarak, artan osmotik yük, bağırsağın su içeriğini artırır.

İkincisi, laktoz kolondaki mikrobiyom tarafından kolayca fermente edilerek kısa zincirli yağ asitleri ve gazların (H₂, CO₂, CH₄) üretimine yol açar.

Diyet laktoz toleransı eşiği :

-Tüketilen doz

-Laktaz ekspresyonu

-Laktozun diğer diyet bileşenleriyle alımı

-Bağırsak geçiş süresi

-SİBO 

Gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.

Laktoz intoleransı semptomları genellikle laktaz aktivitesi %50’den az olana kadar ortaya çıkmaz.Düzenli laktoz alımının da bu semptomların ortaya çıkma süresine etkisi olabilir.Bağırsak florasının adaptasyonu ile tolerans indüklenebilir.

Laktoz İntolerans Testleri :

Laktoz intoleransı testi, vücudun yüksek düzeyde laktoz içeren bir sıvıya tepkisini ölçen bir kan testidir.

Dışkı Asitliği Testi:

Bu test daha çok bebeklerde ve çocuklarda yapılır.

Dışkı örneğindeki laktik asit miktarını ölçer.

Laktik asit, bağırsaktaki bakteriler sindirilememiş laktozu fermente ettiğinde birikir.

Hidrojen Nefes Testi:

Hidrojen nefes testi, laktoz içeriği yüksek bir içecek tükettikten sonra nefesteki hidrojen miktarını ölçer.

Laktoz sindirilemiyorsa, nefesteki H₂ gazı yüksek oranda çıkar.

Laktoz Hangi Gıdalarda Bulunur? Beslenme Sorunlarının Yönetimi: Laktoz, özellikle süt ve süt ürünlerinde yoğun olarak bulunur. İşte laktoz içeren bazı yaygın gıdalar:

• Süt ve Süt Ürünleri: İnek sütü, keçi sütü, koyun sütü, yoğurt, peynir, dondurma, krema ve diğer süt bazlı ürünler.
• Tatlılar ve Atıştırmalıklar: Dondurma, sütlü çikolata, pastalar, kekler, bisküviler gibi tatlılarda laktoz bulunabilir.
• Hazır Gıdalar ve Soslar: Bazı hazır çorbalar, soslar, salata sosları ve işlenmiş yiyeceklerde süt veya süt tozu kullanıldığı için laktoz içerebilir.
• İlaçlar ve Takviyeler: Bazı ilaçlar ve vitamin takviyeleri de dolgu malzemesi olarak laktoz içerebilir.

Laktoz intoleransı olan kişiler peynir, yoğurt gibi sütten türeyen fermente gıdalara tepki göstermeyebilirler. Bu fermente gıdaların laktoz içeriği süte göre daha düşüktür dolayısı ile laktoz intolorens şiddetinize göre bu gıdaları tolere edebilme durumunuz vardır.

İntoleransı olan kişiler 12 gr laktozu gün içinde dağıttığında tolere eder. Bazı besinlerle birlikte alındığında 15-18 gr kadar tolere edilebilir.

Laktoz intoleransı olan kişiler, semptomları hafifletmek için laktoz içeren gıdalardan kaçınabilir veya laktozsuz alternatifleri tercih edebilir.Tüketmek isteyenler enzim replasmanı yapabilir.(örn. Mantardan elde edilen lacdigest çiğneme tableti) . Fermente ürünlerde laktoz azalır tolere edebiliyorsanız fermente ürünleri tüketebilirsiniz.(peynir,yoğurt,kefir) Bazı probiyotiklerde kullanılabilir fakat daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır . Yapılan bir çalışmada bağırsak mikrobiyota kompozisyonunu şekillendirebilecek probiyotik kombinasyonunun (lactobacillus cases shirota ve bifidobacterium breve) 4 haftalık tüketimi, laktoz intoleransı olan hastalarda semptomları iyileştirmiş ve H2 üretimini azaltmıştır. Bu etkilerin, probiyotik tüketiminin ara verilmesinden sonra en az 3 ay boyunca kalıcı olduğu görüldü. Benzerdir çalışmada l.acidophilus içeren probiyotik takviyesi yetişkin laktoz intoleransı olan hastalarda yürütülen randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir çalışma( günlük doz 1,5 gramdan başlayıp 15 grama kadar çıkarılmış) sonraki süt ürünleri tüketimi, laktoz sindirimi ve toleransı için klinik sonuçları önemli ölçüde iyileştirmiştir. Bu klinik sonuçlar, laktozu fermente eden Bifidobacterium, Faecalibacterium,Lactobacillus ve Roseburia artışından oluşan bağırsak mikrobiyota kompozisyonundaki önemli bir modifikasyon ile ilişkilidir.

  İkincil laktoz intoleransınız var ise mevcut durumu tedavi ettikten sonra laktoz intoleransı da ortadan kalkacaktır.